قارچها قادر به تولید مواد مورد نیاز خود از آب و دی اکسید کربن نیستند و از مواد آلی تغذیه می کنند . منبع غذایی مورد استفاده قارچ دکمه ای کمپوست نامیده می شود و پروسه ی تولید آن را کمپوستینگ می گویند .

کمپوست محتوای مواد غذایی گوناگون مثل : کربو هیدراتها ، پروتئین و آب است .

تعریف کمپوست : بقایای مواد آلی حاصل از مواد کشاورزی ، شهری و باغبانی تحت تأثیر میکروارگانیزمها در شرایط ویژه (دما – رطوبت – اکسیژن) تبدیل به یک ماده هوموس به نام کمپوست می شود .

حال که اهمیت کمپوست در تولید و پرورش قارچ خوراکی مشخص گردید مختصری در مورد انواع کمپوست در تقسیم بندی های تولیدی و روش های متداول ساخت آن صحبت می کنیم .

انواع کمپوست های قارچ دکمه ای

۱ – کود طبیعی ( ضایعات اصطبل اسب و چهارپایان)

۲- کود مصنوعی ( منبع کربوهیدرات + منبع نیتروژن )

از آنجائیکه مزیتهای کود مصنوعی نسبت به طبیعی بالاتر بوده درنتیجه تولید آن در کشورهای مختلف در دستور کار قرار دارد به روش تولید کود مصنوعی می پردازیم .

مواد اولیه در تولید کمپوست مصنوعی شامل : افزودنی ها + منبع کربوهیدرات + منبع نیتروزن میباشد .

انتخاب یک ماده به عنوان منبع کربوهیدرات و نیتروژن به عواملی از قبیل فراوانی – قابل دسترس بودن و جنبه اقتصادی بستگی دارد که در مجموع می توان کلش گندم را به عنوان منبع کربوهیدرات و کود مرغی را به عنوان منبع نیتروژن معرفی نمود .

می باشد .Caso ₄و _۲H₂O  با فرمول   Cypsumمهمترین افزودنی سولفات کلسیم یا سنگ گچ یا

مهمترین و ساده ترین فرمول ساخت کمپوست فرمول زیر می باشد .

سنگ گچ         +       کود مرغی        +       کلش گندم

Whea   Staw               Chicken  Manure              Gypsum

هرچه تنوع استفاده از مواد بیشتر باشد فرمولاسیون پیچیده تر است .

لازم بذکر است جهت غنی سازی کمپوست از ترکیبات آلی مثل کنجاله ی سویا ، کنجاله ی پنبه دانه ، پودر خون وترکیبات غیر آلی مثل اوره و نیترات آمونیوم می توان استفاده کرد ، ولی این مواد اعم از آلی و غیر آلی جزئ مواد اصلی محسوب نمی شوند .

حال پس از شناخت کمپوست ومواد اولیه آن به طور مختصر به پروسه تولید کمپوست (COMPOSTING) می پردازیم .

پروسه ی تولید کمپوست مخصوص قارچ خوراکی :

در یک تقسیم بندی کلی این پروسه را به صورت زیر است:

فاز اول: الف) ترکیب مواد اولیه   ب) تخمیر ابتدایی

فاز دوم: الف) پاستوریزاسیون ب)کاندیشینینگ

فازیک کمپوستینگ

روشهای مختلفی در تولید فاز ۱ وجود دارد که فقط به آن اشاره می گردد :

۱-Short   composting

۲- Long   composting

در هر روش ابتدا مواد اولیه توزین وبا فرمولاسیون مشخص با هم ترکیب وکاملأ خیس می گردد .

روشهای خیس کردن مواد نیز کاملأ در کمپوست سازی های مختلف بر اساس استعداد و توانمندی آن واحدها مختلف می باشد .

پس از خیس کردن مواد اولیه عملیات MIXING  یا ترکیب مواد اولیه صورت می گیرد ، نوع و کیفیت این عمل بسیار مهم بوده  و می توان از آن به عنوان فونداسیون تولید کمپوست نام برد .

اگر بتوان فاز ۱ کمپوست را در یک کلمه خلاصه نمود آن کلمه یکنواختی می باشد .

عملیات فاز یک در روش طولانی مدت (L0NG) حدوداً ۱۶ تا ۲۰ روز و در روش کوتاه مدت (SHORT ) 10 تا ۱۳ روز طول می کشد و بعد از آن وارد پرسه ی فاز دو کمپوستینگ می شویم .

فاز دو کمپوستینگ

در فاز ۲ بر خلاف فاز۱ که روشها ومتد مختلف و طول دوره ی مختلفی دارد . با پر شدن تونلهای فاز ۲ آغاز و لزومأ ۶ روز به طول می انجامد .

این عملیات که با پاستوریزاسیون آغاز وبا کاند شینگ خاتمه می یابد ، به صورت شبانه روزی تحت کنترل بوده و نیاز به تونلهای استاندارد با سیستم کنترلینگ استاندارد دارد .

ورود کمپوست در تونلهای فاز دو با گاز آمونیاک بالا و خروج آن از تونلها که همراه با ترکیب با SPAWN می باشد فاقد گاز آمونیاک و به اصطلاح شیرین می باشد .

مقدار مصرف SPAWN در شرکت ملارد ۱۳ تا ۱۵ لیتر به ازای یک تن کمپوست فاز دو است .

فیزیک کمپوست در انتهای فاز یک

۱-  رنگ خرمایی تیره

۲- بوی آمونیاک شدید

۳- الیاف فاقد چسبندگی

۴- آب با فشار از لای انگشتان می چکد

شیمی کمپوست در انتهای فاز یک

۱-  نیتروژن                      ۲- ۷/۱

۲ – رطوبت                      ۷۲%- ۷۲%

۳-   PH                          ۸-۸٫۵

۴- NH4⁺آمونیوم               ۳% تا ۵% در ماده ی خشک

شرایط لازم برای کمپوست ران یا ریسه دوانی استاندارد در سالنهای پرورش قارچ خوراکی :

۱- انتقال صحیح کمپوست از واحدهای تولیدی به سالنهای پرورش قارچ

۲-  رفتار مناسب با کمپوست در دو هفته کمپوست ران

حمل و نقل صحیح مستلزم رعایت شرایط ذیل می باشد :

۱-  دمای بلوکها در زمستان ۲۵- ۲۳ درجه سانتیگراد

دمای بلوکها در تابستان ۲- ۱۸ درجه سانتیگراد

۲-  از تابش مستقیم نور خورشید به روی بلوکها جلوگیری شود .

۳-  در حد امکان تهویه ی مناسب بین بلوکها رعایت واز ماشین مناسب جهت حمل استفاده گردد .

۴-  کمپوست در معرض جریان شدید باد وسرمای هوا قرار نگیرد .

۵-  انتقال بلوکها از ماشین حمل به داخل سالنها در اسرع وقت صورت گیرد .

شرایط محیطی لازم برای رشد مناسب میسلیوم ( ریسه ) در کمپوست در هفته اول :

۱-  دمای کمپوست در هفته ی اول  ۲۵-۲۳

۲۳ >            تأ خیر در رشد ریسه

۲۵ <            عدم کنترل دما در هفته ی دوم

۲ – O2            حدود ۵%

۳- Co₂       ۵۰۰۰PPm

۴- رطوبت       ۹۵%

شرایط محیطی لازم برای رشد مناسب میسلیوم ( ریسه ) در کمپوست در هفته دوم :

۱- دمای کمپوست در هفته دوم ۲۷- ۲۵

۲۵ >          تأ خیر در رشد ریسه

۳۰- ۲۸ <    افزایش رشد بیماری و توقف رشد ریسه

۲-   ۱۰ تا ۱۵ %        O₂

۳-  ۱۲۰۰ – ۵۰۰۰ ppm       Co₂

۴- رطوبت        ۹۵ %